Obsessif Kompulsif Bozukluk (OKB), bireyin zihninde istemsiz şekilde tekrar eden düşünceler (obsesyon) ve bu düşünceleri bastırmak ya da rahatlatmak için yaptığı davranışlar (kompulsiyon) ile karakterize olan bir anksiyete bozukluğudur. OKB, kişinin günlük yaşantısını ve işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir.
Obsesyon Nedir?
Obsesyon, kişinin zihnine istemsiz olarak giren, rahatsız edici, tekrarlayıcı düşünce, görüntü veya dürtülerdir. Kişi bu düşüncelerin mantıksız olduğunu bilse de onları engelleyemez.
Yaygın obsesyon örnekleri:
Mikrop kapma/kirlenme korkusu
Simetri ve düzen takıntısı
Birine zarar verme düşüncesi
Dini veya ahlaki konularda uygunsuz düşünceler
Kapı kilidini ya da ocağı açık bırakma korkusu
Kompulsiyon Nedir?
Kompulsiyon, obsesyonların yarattığı kaygıyı azaltmak için kişinin yaptığı tekrar eden davranış veya zihinsel eylemlerdir.
Yaygın kompulsiyon örnekleri:
Sürekli el yıkama
Eşyaları belirli bir düzene göre yerleştirme
Sürekli kontrol etme (kapı, priz, ocak vs.)
Belirli kelimeleri içinden tekrarlama
Sayma, dokunma, dua etme gibi zihinsel ritüeller
OKB Belirtileri Nelerdir?
Zihne sürekli takılan istenmeyen düşünceler
Bu düşünceleri azaltmak için yapılan tekrarlayıcı hareketler
Davranışların günlük yaşamı kısıtlayacak hale gelmesi
Kompulsiyonların kısa süreli rahatlama sağlaması
Zaman kaybı (günde saatlerce sürebilen ritüeller)
OKB’li kişiler, davranışlarının mantıksız olduğunun farkındadır ancak kendilerini durduramazlar.
OKB Neden Olur?
OKB’nin ortaya çıkmasında birçok faktör etkili olabilir:
Genetik yatkınlık
Beyin kimyasındaki bozukluklar (özellikle serotonin düzeyleri)
Çocukluk travmaları veya aşırı kontrolcü ebeveyn tutumu
Stresli yaşam olayları
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?
OKB, tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Tedavi süreci genellikle şunları kapsar:
1. Psikoterapi:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): En etkili yöntemdir. Özellikle Maruz Bırakma ve Tepki Önleme (ERP) tekniği ile kişinin obsesyonlarıyla yüzleşmesi ve kompulsiyon yapmaması sağlanır.
2. İlaç Tedavisi:
Serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) gibi antidepresan ilaçlar, OKB semptomlarını hafifletmede etkilidir.
3. Destekleyici Yöntemler:
Farkındalık (mindfulness) çalışmaları
Aile eğitimi ve destek grupları
Günlük rutin oluşturma ve stres yönetimi
OKB ile Yaşamak
OKB ile yaşamak zorlayıcı olabilir, ancak doğru tedavi ile belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Erken teşhis, bireyin yaşam kalitesini koruması açısından oldukça önemlidir. Takıntılarınız hayatınızı kontrol etmeye başladıysa bir uzmandan destek almak atılacak en önemli adımdır.